Ü - ü
übtük n. bit of fluff. pagtanyň übtügi bit of cotton fluff. ýüň übtügi
üç num. three. ~ bolup three (together). ~ burçly triangular, three-cornered. ~ ýaşly three-year-old. ~ dilli trilingual. ~e bölmek to divide into three.
üçburçluk n. triangle. göni burçly ~ right-angled triangle. ýiti burçly ~ acute-angled triangle.
üçek n. roof. tamyň üçegi
üçin [üçi:n] post. 1 • for. seň ~ for you. Habarlaşmak ~ Aşgabatdaky telefonymyz: Our phone number for Ashgabat for information is:
2 • because of, as a result. şonuň üçin therefore. Ýagyş ýagany ~ men kino gitmedim. Because of the rain I didn't go to the cinema.
3 • in order to. Gijä galmazlyk ~ biz irräk ugradyk. We started early in order not to be late.
1 • Garaňky bolany ~ çyra ýakdym. Gar ýagany ~ men pyýada gezelenç etdim.
2 • Watan ~ göreşmek Garaşsyzlyk ~ jan çekmek seniň ~
3 • Gijä galmazlyk ~ biz irräk ugradyk.
üçlük num. 1 • a three. ~ san
2 • a three. out of five. ~ baha
3 • No. 3. ~ awtobus
4 • ~ aýakgap ~ galoş
üçünji num ord. third. ~ gün ~ orun
üflemek v. to blow. Gyzgyn palawy üfläp sowatmak. To blow on the hot pilau and cool it. çilimiň tüssesini
üle n. share, part, portion. malyň etini ~ edip paýlamak
ülemek v. to share, to divide up. üläp bermek to share out.
ülje n. cherry. ~ mürepbesi cherry jam.
ülke n. land, country. ýat ~lerde ýaşamak to live in foreign countries. ülkäni öwreniş muzeýi museum of local lore, history and economy. sowuk ~ler
2 • n. Meniň ülkäm!
Ülker n. Pleiades. Category: astronomy. ~ ýyldyzlar toplumy
ülňe n. 1 • pattern, tracing pattern.
2 • standard.
ülňi n. pattern. or \cn (for) sewing.
1 • telpek tikmek üçin ~ tikiljek geýimiň ülňüsini almak
2 • Onuň görkezmesi biziň üçin ~ däl. köne ~
üm n. sign, mark, signal, gesture. ~ etmek to give a sign, to give a signal. ~e düşmez akmak
ümlemek v. to nod, give a sign. göz ~ to wink (at). el bilen ~
ümsüm adj. 1 • silent, quiet.
2 • still, quiet. ~ gije still night. ~ oturmak to sit still.
1 • ~ gije ~ oba
2 • ~ bolmak ~ oturmak
3 • Ol ~ gezjek adam däl. Duşan ~ oturmaz.
ümsümlik n. 1 • silence, quiet. ümsümligi bozmak to break the silence. ümsümlige diň salmak Otaga ~ aralaşdy. Silence reigned in the room.
2 • still, calm, quiet. Meniň ýüregime ~ aralaşdy.
ümür n. mist, haze. ~ basmak to mist over. Töweregi ~ örtdi.
ümürli adj. foggy, misty. ~ gün foggy day. ~ daglar foggy mountains.
ümürlik n. fog, mist. Bu gün howa ~ It is foggy today. It is misty today.
ündemek v. 1 • to show the way. dogry ýola ~ to set on the right path. adalata ~
2 • to exhort, urge. Kakam meni tehniki ugurdan gitmäge ündedi. Ejem maňa dürli dilleri öwrenmegi ündedi.
ündew n. advice, counsel. ~ etmek to advise. ~ geçirmek
ünji n. concern, trouble. ~ bolmak to be a reason for concern.
~ döretmek to cause trouble. Saglyk meselesi mende ~ döretdi. ~ etmek to take trouble, to worry (about). Men sen barada ünjä galdym.
ünji-azar [ünji-aza:r] See: ünji; azar. Sen meni ~ etme. (alada etme)
ünjüli adj. worried, anxious, troubled. ~ adam
üns n. attention, care.
~ bermek to pay attention (to), listen carefully. Sen ol çaganyň bolşuna ~ ber.
~üni çekmek to draw/attract one's attention (to). Ol meniň ~ümi özüne çekdi.
~ bilen attentively, carefully. Biz ony ~ bilen diňledik.
~ merkezinde bolmak to be in the limelight.
~den düşürmek (ýatdan çykarmak)
~üňi jemlemek (bir meselä ünsüňi jemlemek)
ünsli adv. carefully, attentively, with concentration. ~ diňlemek to listen carefully/attentively. ~ bolmak to be considerate.
üpjün adj. well provided for, well-supplied, well-to-do. ~ ýaşaýan adam
~ etmek to supply, provide. çopanlary suw bilen ~ etmek
üpjünçilik n. security, provision (of, with). sosial ~ social security.
1 • deňizçileriň ~ ýagdaýy gowy
2 • ~ bölümi sosial ~
üpjünlemek v. to provide, to supply. azyk bilen ~ to provide somebody with food.
üpjünlenmek v. to be provided (with), be supplied (with). gowy ~ to be well provided (with, for). See: üpjünlemek.
üpjünlik n. provision (of, with), adequate supply. mekdepleriň okuw kitaplary bilen üpjünligi the provision of schools with text-books.
ürç etmek to make a habit of. ~ edip okamak to read avidly. hünäri ~ edip öwrenmek
ürgün adj. shifting, loose. ~ çäge quicksand, soft sand.
ürkek adj. skittish, easily frightened. ~ at skittish horse. ~ goýun
ürkmek v. to be frightened of, to take fright (at). adamdan ~ to be frightened of people. At bir garadan ürkdi.
ürküzmek v. to frighten, to scare. See: ürkmek. It goýunlary ürküzdi.
üsgülewük n. cough.
üsgülewügiň tutmak to start a cough. Meni ~ tutdy.
üsgülewükli adj. suffering from a cough, having a cough. ~ sowuklama ~ çilimkeş
üsgürmek v. to cough. ýuwaşja ~ to have a slight cough.
üsse n. on top, extra. ~ almak ~ bermek
üst post. on, at, over. Käse stoluň üstünde. The cup is on the table. iş ~ünde at work. ýoldaşymyň ~ünde because of the friend of mine. üstünden across, through, via.
~üni ýapmak to conceal, to cover up. Eden pyssy-pyjurlyklaryň üstüni ýapjak bolma.
~i açylmak to be discovered, to be found out. Jenaýaty kimiň we nädip edendiginiň üsti açyldy.
~üni açmak to discover, to find out. Ýalan maglumatyň üstüni açmak üçin derňew geçirildi.
~ünden arz etmek to complain to somebody about something. Merdan kakasyna Mekanyň üstünden arz etdi.
~ünden düşmek to attack somebody. Tertibi ýaramaz bolanlugu sebäpli bar klasdaşlary Şöhradyň üstünden düşdüler.
~i bilen with the help (of), via, through, by means of. Men seniň bilen hat üsti bilen habarlaşaryn.
~ünden sowuk suw guýlan ýaly bolmak to be taken aback. Ejem ýogalyp habar gelende üstümden sowuk suw guýlan ýaly boldum.
~üni ýetirmek to add. Geliniň bukjasynyň üstüni ýetirmek üçin täze halatlyk mata almaga gitdik.
aýak ~ünde hurriedly, hastily, quickly. Men daýzamlara aýak üstünden baryp gaýtdym.
baş ~üne with pleasure. Mamama erteki aýdyp bermegini soramyzda:"baş üstüne",diýip aýdyp berdi.
n. 1 • top. Şol wagt dagyň ~i gar eken. Apparently there was snow on the top of the mountain at that time. Kitap tekjesiniň üstünde kitaplar hem depderler dur. Tekjäň üstünden kitap gaçdy. Roýalyň üstünde notalar dur.
2 • back. Düýäň üstünde kejebe bezelgi dur. Şa gyzy piliň üstünde otyrdy. Oraz alty ýaşynda birinji gezek atyň üstüne çykypdy.
3 • hump. Men düşümde ganat gerip jaýlaryň üstünden uçupdyrn. Uçar halyň üstüne münüp Alladin dagyň üstünden uçýardy. Uçar ak bulutlaryň üstünden uçup barýar.
4 • sky. Samolýot ~ümizden uçup geçdi. The plane flew past us in the sky. ??!
post.
üstüne to, onto. Ýadanlygymyň üstüne,ýykylyp aýagymy agyrtdym. Stolyň üstüne oturguç goýup potology zer we şar bilen bezedik. Şol garyndyny gazana salyp, üstüne iki litr gaýnag suw guýmaly. You need to put the mixture into a large cooking pot, and pour 2 litres of water on top.
üstünde -. Toý sewäpkärleriň üstünden zer sepildi.
1 • on. Käse stoluň üstünde. The cup is on the table.
2 • relating to, on. ... edebi temanyň üstünde işledi. ... she worked on a literary theme.
3 • at. iş ~ünde at work. Bilbil bilen Selbi iş üstünde dawalaşdylar.
4 • because of, due to. ýoldaşymyň ~ünde because of a friend of mine. üstünden across, through, via.
aýak ~ünde a) on one's feet b) hurriedly, hastily, quickly.
baş ~üne with pleasure.
~i bilen via, through, by means of.
~ünden arz etmek to complain to somebody about something.
~ünden düşmek to attack.
~ünden sowuk suw guýlan ýaly bolmak to be taken aback.
~üni açmak to discover, to find out.
~üni ýapmak to conceal, to cover up.
~üni ýetirmek to add. Men seniň aýdan sözleriň üstüni ýetiresim gelýär.
1 • halynyň ~ünde oturmak Käse stoluň ~ünde dur.
2 • Ol atyň ~ünde düýäniň ~ünde oturmak
3 • Uçar dagyň ~ünden gezip barýar. Biz deňziň ~ünden uçup barýarys.
4 • Biz iş ~ünde
5 • Sen möhüm meseläniň ~ünden bardyň, muny meniň ýadyma düşürdiň. Men aýtjak bolup durdum welin, sen ~ünden bardyň.
6 • Sen meniň ~ümden gel, soň bile gideli. Biz şäheriň ~ünden geçýäris.
7 • köýnegiň ~ünden jempir geýmek jaýy çagalaryň ~ünden gulplamak
~i açylmak (Dildüwşügiň üsti açyldy.)
~üne almak (Ol ähli jogapkärçiligi öz üstüne aldy.)
~ünden arz etmek
baş ~üne
~üni basyrmak (hamyryň üstüni basyrmak) Hamyr edip üstüni ýyly odeýal bilen iki sagatlyk basyrmaly. Gatyk etmek üçun süde gönezlik salyp ýyly zat bilen basyrmaly.
~i bilen
~üne çişmek (birine gygyrmak) Serhoş adma polisiýanyň işgäri üstüne çişip gygyrdy.
~ünden düşmek (tankytlamak)
~ünden sowuk suw guýlan ýaly bolmak (aşa geň galmak, aljyramak)
~üni ýapmak (jenaýatyň üstüni ýapmak) Jenaýat işini doly anyklap bilmän üsyüni ýapdylar.
aýak ~üne galmak Gyzym ýitende bar garyndaşlarymyz aýak üstüne galyp dözlediler.
üst-baş n. clothes. ~yňy hapalamak to soil one's clothes. Sen ~yňa seret.
üstesine post. in addition (to), moreover. ~ ol meni aldady In addition to it he deceived me.
üstki adj. upper. ~ gat upper floor. ~ geýim overcoat, outer clothing.
üstün adj. victorious, triumphant. ~ çykmak to win a victory (over).
1 • keselden ~ çykmak Sen bäsdeşiňden ~ çykdyň.
2 • ~ çykan (ýeňiji) ~ çykanlar baýrak aldylar.
üstünde post. on top (of). See: üst.
1 • Ol jaý dagyň ~ gurlupdyr. baýryň ~ gurlan restoran
2 • Şonuň ~ maňa käýediler. Sen şol meseläniň ~ kötek iýersiň.
2 • Biz birinji meseläniň ~ uzak dawalaşdyk. Men täze kitabyň ~ünde işleýärin.
üstüne ýüklemek v. to be entrusted with. Bar jenaýaty bir adamyň üstüne ýüklediler.
üstünlik n. success. ~ gazanmak to have success. ~ bilen successfully. Men size ~ arzuw edýärin. I wish you every success.
üstünlikli adj. successfully. işi ~ alyp barak
üşemek v. to shiver, shake. Men üşeýärin. I'm cold. sowukda ~ Meniň elim üşeýär.
üşük adj. attentive(ness). Onda hiç ~ ýok. üşügiň bolsa, üme düşün
üşütmek v. to have a temperature, feel feverish. Men üşüdýärin. I've got a temperature.
ütmek v. 1 • to pluck. towuk ~ to pluck a hen. goýnuň kellesini we aýaklaryny ~
2 • to swindle, to cheat, deceive. ol meni ütdi he cheated me. Satyjy meni gowy ütüpdir.
tutan guşuny ~ (garşydaşyň aldawyna düşmezlik) Seniň tutan guşuňy men ütüp goýdum.
ütük1 n. iron. ~ etmek to iron. ~ basmak
ütük2 adj. plucked. ~ towuk (perleri gaçan)
ütüklemek v. to iron. geýim ~ to iron one's clothes.
ütüklenmek v. to be ironed, to be pressed. ütüklenen köýnek ütüklenmedik köýnek
ütükli adj. ironed, pressed. ~ jalbar
üwemek v. to grind. bugdaý ~ to mill wheat. et ~ to grind meat.
üwelen et mince, ground meat.
üwremek v. to swing, to rock. sallançagy ~ to swing a cradle.
üýme n. lightweight scarf. ? white ones worn only by women over sixty-three years old or brides.
üýrmek v. 1 • to bark. Itler üýrýär. Dogs bark. Üýrýän itler dişlemeýäler.
2 • to scold. Sen näme naňa üýrüp dursuň? (biderek gygyrmak) It üýrer, kerwen geçer. nakyl
Üýrýän itler dişlemeýäler. A dog's bark is worse than his bite.
üýşmek1 v. to gather, to assemble. daşyna ~ to surround, to cluster (round).
Depe saçym üýşüp gitdi. My hair stood on end.
1 • Ýaşlar aýdymçynyň daşyna üýşdüler. Biz gürrüň diňlemek üçin onuň ýanyna üýşdük.
2 • Meýdança köp adam üýşdi. Adamlar üýşüp, hökümet jaýyna tarap ýörediler.
Depe saçym üýşüp gitdi. (güýçli gorkmak, tisginmek)
üýşmek2 n. 1 • pile, heap. daş üýşmegi pile of stones. ~ bede
2 • crowd. bozgaklaryň üýşmegi üýşmege goşulmak to mingle in the crowd.
üýşmeleň n. 1 • gathering, a small group. Biz ~ edýäris. (kiçiräk toý) şowhunly ~
2 • party. ~ guramak to arrange a party.
üýşürmek v. 1 • to gather, collect, assemble. adamlary ~ to gather the people.
2 • to pile, to heap up. Ol tarelkalary stoluň üstüne üýşürdi. She piled the plates on the table. odun ~ See: üýşmek.
üýtgedilmek v. to be changed, to be reformed.
1 • Jaýyň daşky görnüşi üýtgedilipdir. Wokzalyň içi üýtgedilipdir.
2 • Onuň wezipesi üýtgedilipdir. Biziň iş usulymyz üýtgedilipdir.
üýtgemek v. 1 • to change. Durmuşymyz bütinleý üýtgedi. Our life has completely changed.
2 • to become worse, deteriorate. Howa üýtgejek bolýar. The weather is becoming worse.
3 • to die.
4 • to make one's head spin.
1 • Sen öňkiňden bütinleý üýtgäpsiň. Ol birneme ösüpdir hem üýtgäpdir.
2 • Ol takyr meýdanlar üýtgedi. Howa üýtgejek bolýar.
3 • Meniň garaýşym üýtgedi. Biziň durmuşymyz bütinleý üýtgedi.
4 • Et üýtgäp başlapdyr. Bu suw ütgäpdir.
5 • Ol näsag üýtgedi. Maşyn heläkçiliginde bir adam üýtgäpdir.
6 • Seniň kelläň üýtgäpdir. Ol üýtgän ýaly-la?
üýtgeşik adj. 1 • different, difference. ~ bolmak to be different. bu mata ondan ~ this cloth is different from that one.
2 • unusual, special, particular, peculiar. ~ tagam special taste. ~ oglan unusual boy. ~ näme habar bar? what is the news?
3 • excellent, superb. ol ~ mugallym s/he's an excellent teacher.
1 • different, difference. ~ bolmak to be different. Bu mata ondan ~ This cloth is different from that one.
2 • unusual, special. ~ tagam special taste. ~ oglan unusual boy.
3 • news. ~ näme habar bar? What is the news?
4 • excellent, superb. Ol ~ mugallym. He's an excellent teacher.
1 • bu gül ~ bu mata ondan ~ ~ adam
2 • ~ tagam ~ bir hadysa ~ näme habar bar?
3 • ol ~ owadan ~ gowy adam
üýtgeşiklik n. 1 • difference, distinction. matanyň biri-birinden üýtgeşikligi the difference in material.
2 • change, amendment. ~ girizmek to make changes.
3 • news. Näme ~ bar? What's new?
4 • uniqueness, peculiarity.
1 • matalaryň biri-birinden üýtgeşikligi tagamyň üýtgeşikligi belli sesleriň üýtgeşikligi
2 • önümçilige ~ girizmek sungata ~ getirmek
3 • Näme ~ bar? Siziň durmuşyňyzda ~ barmy?
üýtgeşme n. change, addition, supplement. ~ girizmek to make changes.
1 • önümçilige ~ girizmek sungata ~ getirmek
2 • Biziň durmuşymyzda ~ ýok.
üýtgetmek v. to change. beren wadaňy ~ pikiriňi ~ to change one's mind. See: üýtgemek.
üýtgewsiz adj. unchangeable, not changeable; immutable, invariable.
1 • Bu ybadathana bäş asyrlap ~ saklanypdyr. Bu köpri ýüz ýyldan bäri ~ hyzmat edip gelýär.
2 • Ol biziň ~ başlygymyz. öz ynanjyna ~ ynanmak
üzeňňi n. stirrup.
üzlem-saplam adv. disjointed, jerky.
1 • Soldatlar ~ bolup gelýärdiler. Studentler ~ bolup, klasa girdiler.
2 • ~ gürlemek ~ okatmak
3 • Ses ~ eşidilýär. Habar ~ gelip dur.
üzmek v. 1 • to tear off, break. ýüpi ~ to tear off the rope. simi ~ to break the wire. Boýnymdaky zynjyrymy gyzym çekip üzdi. Babamyň dutaryny oýnap taryny üzdim.
2 • to liquidate, pay off. bergiňi ~ to pay off one's debts. Maşyn alamda,eden bergimi üzdüm. Bergilerimi aýlygymdan üzdüm. Men bergime derek uly türkmen halymy berip üzdüm.
3 • to stop, break, cease. arany ~ to break relations. Dayzam maňa agyr söz aýdandan soň men arany üzdüm. aýagyny ~ to stop going/coming somewhere. Arslan futbol treneriniň işini halamansoň futboldan aýagyny üzdi. sözüni ~ to stop talking. Doganym gürrüňiň hezil ýerinde sözini üzdi.
ömrüni ~ to kill. Kakamy tok urup,bäş ýyl mundan ozal ömrüni üzdi.
tamaňy ~ to lose one's hope. Ýarawsyz bolanymdan soň iş tapmak barada tamamy üzdüm.
1 1 • ýüpi ~ simi ~
2 • Ol üzüm hoşasyny üzdi. garpyzy sapagyndan ~
3 • gatnaşygy ~ aýagyny ~
4 • Ol derrew arany üzdi. At topardan arany üzdi.
5 • Ýer tudanany sapagyndan üzüp aldyk. Sapagy tigirden üzüp iňňä sapdym. Üzüm gaýçyny tapman üzüm hoşasyny üzüp aldyk.
üznüksiz adj. continuous, continual, incessant, uninterrupted. Ýagyş ~ ýagýar. bir zady ~ gaýtalamak to repeat the same thing over and over again. ~ geplemek to speak without a break.
üzňe adj. separate. ~ ýaşamak to live by oneself. Ol özüni bizden ~ tutýar.
üzük n. torn out, broken, cut. gara öýüň üzügi (öýüň üstüni örtýän keçe)
adv. ~ ýüp
üzül-kesil adv. decisively, absolutely, firmly. ~ garşy bolmak to resist firmly, to have a firm objection. meseläni ~ goýmak
üzülmek v. 1 • to be torn off.
2 • to be broken, to be stopped. Olar bilen biziň aramyz üzüldi. We have broken therelations with them.
3 • to liquidate, to pay off. Bergilerimi üzüldim. I have liquidated my debts.
gaýra ~ to become worse (about a patient).
1 • to be torn off.
4 • to be liquidated, to be paid off. Bergilerimi üzüldim. I have liquidated my debts.
2 • to be cut off.
3 • to be broken, to be stopped. Olar bilen biziň aramyz üzüldi. We have cut off relations with them.
gaýra ~ to become worse (about a patient).
1 1 • Tanap üzüldi. sim üzüldi.
2 • Meniň iligim üzüldi. Monjuk üzüldi.
3 • Aragatnaşyk üzüldi. Olar bilen biziň aramyz üzüldi.
4 • Bergilerimi üzüldim.
üzüm n. grape. gara ~ black grapes. ~ hoşasy a bunch of grapes. ~ ýygmak to pick grapes. ~iň suwy grape juice. üzüm agaç vine.
~üň suwy ýaly beauty, good-looker.
üzümçi n. vine-dresser.
üzümçilik n. 1 • vine-growing. ~ hojalygy
2 • vineyard. bu meýdan giden ~